Sual: Siz deyirsiniz ki, sübh namazının vaxtı aydınlığın çoxaldığı vaxt başlayır və gün çıxdığı vaxt başa çatır. Gəlin, buna bu gün üçün bir misal verək: Sübh namazı saat 06:25-də başlayır və vaxtı saat 07:15-də çıxır. Görəsən, sübh namazını bu qədər qısa vaxta sığışdırmaq mümkündür? Xahiş edirəm, ancaq Qurandan misallar verin və bu məsələni izah edin.
Cavab: Sübh (səhər) namazının vaxtı səhər tezdən günəşdən xaric olan şüaların şərq üfüqündə çoxalması nəticəsində, həmin tərəfdə göylə yerin adi gözlə açıq-aşkar formada görülə biləcək şəkildə ağarmağa başlayan və günün çıxmağına qədər davam edən vaxtdır.
Quranda belə deyilir:
أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا
“Namazı günəşin qərbə meyl etdiyi vaxtdan gecənin qaralmağına qədər, bir də fəcrdəki (sübh çağı) aydınlaşma vaxtı qıl. Fəcrdəki aydınlıq gözlə müşahidə olunur və dərk edilir”. (İsra, 17/78)
Fəcrdəki aydınlaşma kimi tərcümə etdiyimiz قُرْآنَ الْفَجْر ifadəsindəki قرآن (quran) sözü Ərəb dilində toplamaq, yığmaq və yığışmaq mənalarını verir. İnsanların topa halda yerləşib yaşadıqları yeri bildirmək üçün də eyni kökdən əmələ gələn qəryə القَرْية sözü işlədilir. ((Mənbə: Mucəmu məqayisi-l-lüğə.))
قَرَأتُ الشيء قرآنا sözü “bir şeyi topladım və birini digərinə əlavə etdim” deməkdir. “قرأت الكتاب قراءة وقرآنا Kitabı oxudum” sözü də eyni mənadadır. Çünki oxumaq sözləri bir yerə cəm edib birini digərinə əlavə etməklə olur. Allah axırıncı kitabına Quran adını verib. Çünki nazil etdiyi bütün ayələr onda toplanıb.
Ayədəki fəcr (الْفَجْرِ) sözü günəşdən yayılan şüaların göylə yeri ayırmağa başladığı vaxt dan yerinin ağardığı zaman deməkdir.
Məşhud (مشهود) sözü də şəhadət kökündən əmələ gəlib və ismi-məful qəlibindədir. Şəhadət bir şeyi gözlə görmək və dərk etmək deməkdir. Dan yerini ağardan ayıdnlıq adi gözlə açıq-aydın müşahidə olunduğuna görə bu cür səciyyələndirilib.
Sübh namazı məhz bu vaxtda qılınır. Başqa bir Quran ayəsində bu vaxt “Günəş çıxmamışdan qabaqkı vaxt kimi قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ” (Taha 20/130) ifadə olunub. Bu vaxtın uzunluğunun neçə saat və ya dəqiqə olmağı mühüm deyil.
