Sual: Sübh namazı gecə namazıdır, yoxsa gündüz namazı? Allah bir ayədə deyir: “Gündüzün hissələrində namaz qıl, əsas da sübh namazına diqqət yetir, əhəmiyyət ver”. Siz bu ayəyə əsasən gündüzün bölmələrindəki namazlardan danışarkən nəzərdə tutulan şeyin “gündüzün namazlarını qılmaq, xüsusilə də onlardan biri olan sübh namazını qılmaq” olduğunu başa düşmürsünüz? Buna baxmayaraq müəllim sübh namazını “gecələri cəmdir, cəm də ən azı üçdür” deyib gecə qılınan namaz kimi səciyyələndirdi. Bu məsələ Qurani-Kərimdə necə izah olunur?
Cavab: Sizin qeyd etdiyiniz mənada bir Quran ayəsi yoxdur. “Namazı qıl! = ”أَقِمِ الصَّلاَة” deyə başlayan aşağıdakı ayədə gündüz 2 vaxt, gecə də 3 vaxt namaz qılmaq buyurulub. Həmin ayə belədir:
وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ
“Gündüzün iki tərəfində və gecənin gündüzə yaxın saatlarında namazı qıl. Yaxşılıqlar pislikləri aradan qaldırır. Bu, bilənlər üçün doğru bilikdir”. ((Hud, 11/114.))
Ərəb dilində tərəf sözü sərhəd, uc, yan, böyür və bir şeyin bir hissəsi mənaları verir. Yuxarıdakı ayə gündüzün iki tərəfində – yəni, iki hissəsində namaz qılmağı əmr edir.
GÜNORTA (ZÖHR) VƏ İKİNDİ (ƏSR) NAMAZLARI
Gündüzün iki hissəsi günorta və ikindi vaxtlarıdır. Günorta vaxtı günəşin zenit nöqtəsini keçməsi ilə başlayır. Allah deyir:
“Günəşin düluku vaxtında o namazı qıl”. ((İsra, 17/78.))
أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ
Günəşin düluku onun qərbə tərəf meyl etməyi deməkdir. Peyğəmbər (s. a. v.) günorta namazını günəşın qərbə meyl etdiyi vaxtda qılırdı.
Gün çıxdığı vaxtdan zenit nöqtəsinə qələnə qədər olduğunuz yerin şərq tərəfində olur. Kölgələr isə qərbə tərəf durur. Zenit nöqtəsinə gəlib çatdıqda kölgələrin boyu ən qısa səviyyəyə enir. Sonra günəş qərbə, kölgələr isə şərqə tərəf meyl edir və günorta namazının vaxtı daxil olur. Bu vaxtda ibadət etməklə əlaqədar ikinci əmr budur:
“Günortaya yetişdiyiniz vaxt Allaha ibadət edin”. ((Rum, 30/17-18.))
İkindi namazı günün ikinci namazıdır. Mələk Cəbrail Beytullahın yanında peyğəmbərimizə 2 dəfə imamlıq (pişnamaz) etmiş, birinci dəfədə ikindi namazını hər şeyin kölgəsi öz boyu qədər olduğu vaxtda, ikinci dəfədə isə hər şeyin kölgəsi özünün 2 qatı qədər olduğu vaxtda qıldırmışdır.
Günəş zenit nöqtəsindən qərbə tərəf əyildikcə istiliyi və şüaları get-gedə azalır və nəhayət, gün batır. Günəş batdıqda gecə başlayır. Buna görə də ikindi namazını günəş batmamışdan qabaq qılmaq lazımdır. Biz bu məsələni aşağıdakı ayədən öyrənirik:
“Günəş batmazdan əvvəl hər şeyi gözəl edən Rəbbinə ibadət et”. ((Qaf, 50/39.))
Bu ayənin də ikindi namazının göstərdiyini demək mümkündür:
“Şüalar azaldıqda Allaha ibadət edin”. ((Rum, 30/17-18.))
Günorta vaxtının ardınca dan yerinin ağarmağına qədər şüalar azaldığına görə aşiyyən kəlməsi Ərəb dilində günəşin qərbə tərəf əyilməyindən səhərə qədər davam edən vaxtı ifadə edir.
GECƏ QILINAN NAMAZLAR
Gecə günəşin batmağı ilə başlayır. Allah bunu bizə oruc tutan şəxs haqqında: “Sonra orucu gecəyə qədər tamamlayın”, – deyib öyrətmişdir. Günəş çıxdığı vaxt gecə başa çatır.
Ayədəki züləf (زلف) sözü zülfə (زلفة) kəlməsinin cəmidir və bir şeyə yaxın olmaq, yaxınlıq mənaları daşıyır. زُلَفًا مِّنَ اللَّيْل = gecənin zülfələri” gecənin gündüzə yaxın ən azı üç vaxtı deməkdir.
Axşam vaxtında həm gecə qaranlığı, həm də gündüzdən qalan aydınlıq olur. Axşam vaxtı iki yerə bölünür: Biri günəşin batmağından qərb üfüqündə qızartının gözdən itməyinə qədər çəkən vaxtdır. Axşam namaz bu vaxt qılınır.
Xüftən vaxtı isə qərb üfüqündə qızartının gözdən itməsindən üfüqün tamamilə qaralmağına qədər olan vaxtdır. “Namazı günəşin qərbə meyl etməsindən gecənin qaralmağına qədər qıl” ((İsra, 17/78.)) ayəsində gecənin qaralmağı kimi tərcümə olunan (غسق الليل = ğasaq’ul-leyl) xüftən namazının başa çatdığı vaxtı göstərir. Bu vaxt daxil olduqda qərb üfüqü tamamilə qaralır və həmin qaranlıq dan yerinin ağarmağına qədər davam edir. Bu, vitr namazının vaxtıdır. Buna baxmayaraq bu vaxtda xüftən namazını qılmaq da caiz hesab olunur.
Gecənin gündüzə yaxın olan üçüncü hissəsi isə səhər vaxtı (sübh çağı) göylə yerin birləşdiyi yerə günəşdən əks olunan şüaların get-gedə artaraq açıq-aydın surətdə müşahidə olunmağa başladığı sübh namazı vaxtıdır. Beləliklə, züləf kəlməsinin 3 vaxtı göstərməsi dəqiqlik kəsb edir. Gecə qılınmalı olan namazların 3 vaxt olması da dəqiqlik qazanır.
Materiallardan istifadə zamanı mənbə göstərilməlidir. MÜSƏLMANLAR © 2004 Bütün hüquqları qorunur.
