Bəqərə surəsi, 67, 68, 69, 70 və 71-ci ayələr ((MƏNBƏ: Abdulaziz Bayındır, Kur’an-ı Kerimin Açıklamalı Meali (Qurani-Kərimin İzahlı Tərcüməsi: Fatihə surəsi, Bəqərə surəsi, Şərhlər), tərcümə edən Dr. Fəqani Bəylərov, Bakı, 2005, s. 128-130. Tərcümə mətnində bir sıra dəyişikliklər edilib.))
Bir gün Musa öz qövmünə: “Allah sizin bir inək kəsməyinizi əmr edir”, – dedi. Onlar isə: “Sən bizi ələ salırsan?”, – dedilər. Musa: “Mən cahil olmaqdan Allaha sığınıram”, – deyə cavab verdi.
Onlar dedilər: “Bizim üçün Rəbbinə dua et və soruş ki, o inək necə olmalıdır?”. Musa onlara: “Allah o inəyin nə çox yaşlı, nə də çox cavan deyil, bu ikisinin arasında olduğunu buyurur. Sizə əmr olunanı yerinə yetirin!”, – dedi.
Onlar dedilər: “Bizdən ötrü Rəbbinə dua et ki, bizə onun rəngini də bildirsin”. Musa: “[Allah] onun sarı rəngdə və görənlərə zövq verən [bir inək] olduğunu buyurur”, – dedi.
Onlar dedilər: “Bizdən ötrü Rəbbində dua et, qoy bizə onun nə olduğunu bildirsin; çünki biz inəkləri bir-birinə oxşadırıq. Əgər Allah istəsə [biz bu məsələ barəsində], əlbəttə, doğru yolda olarıq”.
[Musa] dedi: “[Allah] buyurur ki, o bir buğadır; nə [kotana] qoşulub, torpaq sürmüş, nə də əkin suvarmışdır. Ləkəsi [qaşqası] da yoxdur”. Onlar: “İndi düzgün şərhi gətirdin”, – dedilər və onu [inəyi] kəsdilər. Ancaq az qalmışdı ki, bunu etməsinlər.
Erkək və ya dişi inək mənası verən بقرة (bəqərə) sözü بقر (bəqər) kəlməsinin tək formasıdır. Erkək inəyə ثور deyilir. ((Rağib İsfahaninin Müfrədat lüğəti, ب ق ر (Bə, Qaf və Ra hərfləri) bəndi. Səfvan Adnan Davudinin təhqiqi ilə, Dəməşq və Beyrut, 1412/1992.)) Kəsilməsi əmr edilən inəyin erkək olduğunu ayədəki «تثير الأرض» ifadəsindən başa düşürük. Çünki ثور və تثير sözləri eyni kökdən törəyib. «و لا تسقي الحرث» cümləsi də bunun ikinci bir dəlilidir. Elə bir inək ki, nə kotana qoşulub torpaq sürmüş, nə də əkin suvarmışdır. Beləliklə, bu inək məhz bir buğadır. بقرة kəlməsi isə qrammatik cins baxımından müənnəs ((Ərəb dilində iki qrammatik cins vardır. Bunlardan biri kişi cinsini bildirən müzəkkər (masculine), digəri isə qadın cinsini ifadə edən müənnəsdir (feminine). Sözlərin qrammatik cinsi ümumiyyətlə onların ifadə etdiyi mənaya və müəyyən əlamətlərinə görə təyin olunur. Qadın cinsinə aid isim və sözlərin xüsusi əlamətlərindən biri də onların adətən tə mərbutə – ة ilə bitməsidir. بقرة kəlməsi də yuxarıda göstərildiyi kimi, tə mərbutə – ة ilə qurtarır və bu səbəbə görə qadın cinsinə (müənnəs) aid bir isimdir – tərcüməçinin qeydi.)) kəlmə olduğuna görə cümlə daxilində müənnəs isim kimi işlədilə bilər.
Memfis Qahirədən 35 km cənubda Nil çayının üzərində yerləşən qədim bir Misir şəhəridir. Burada Apis adlandırılan bir buğaya sitayiş edilirdi. Bu inanc sonralar Misirin digər bölgələrinə də yayılmışdı. Bir Apis olur və ölən Apisin başqa bir buğanın bədənində yenidən dünyaya gəldiyinə inanılırdı. Rahiblər otlaqlarda bu yeni buğanı axtarır və onu bariz xüsusiyyətləri ilə digərlərindən ayırıb tapırdılar. ((Böyük Larousse Ensiklopediyası, A hərfi, İstanbul, 1986.))
Tövratda mövzu ilə əlaqədar olan bu cür ifadələr vardır:
Misirdə təbliğ edin, Miqdolda eşitdirin, Nofda ((Nof Memfis şəhərinin digər adıdır. Bu, Tövratın qeydlərində və əlavəsindəki xəritədə bildirilir (Müqəddəs Kitab, yeni tərcümə, İstanbul, 2001).)) və Tahpanhesdə car cəkin: Yerini tut, hazır ol! Çünki qılınc ətrafındakıları darmadağın edir.
İlahın Apis niyə qaçdı? Buğan nə üçün yaşaya bilmədi? Çünki Rəbb onu yerə sərdi (Yeremiya, 46/14).
Bəqərə surəsindəki ayələr Apisin xüsusiyyətlərini daşıyan bir inəyin kəsilməyini əmr edir. Belə edilsə, o batil inanc ləğv olacaqdı. Çünki Musa peyğəmbər (ə. s.) qırx günlüyə Tur dağına getdiyi vaxt İsrail oğulları Harun peyğəmbərin (ə. s.) yanlarında olmasına baxmayaraq bir buzov heykəli düzəldib ona sitayiş etmişdilər. Buzovun məhəbbəti onların qəlblərini bürümüşdü (Bəqərə, 2/93). Belə olmasaydı, o inəyi kəsməmək üçün bəhanə axtarmazdılar.
Hindistanlılar inəyə hörmət göstərirlər. Məsələn, bir inək məscidə girsə, onun ordan çıxardılması problem yaradır. Hindistanda təxminən 250 milyon inək var. Deyilənə görə, Hindistan hökuməti inəkləri əsl yerlərinə yerləşdirmək üçün cəhd göstərir, lakin buna müvəffəq ola bilmir. ((Günay Tümər, Aburrahman Küçük, Dinlər Tarixi, Ocaq nəşriyyatı, Ankara, 1997, s. 145.))
Müsəlmanların hər il keçirdikləri Qurban bayramı bu baxımdan əhəmiyyət kəsb edir. İnsanların bir qismi tərəfindən müqəddəs hesab edilən heyvanları qurban kəsən müsəlmanlar belə inanclardan həmişə uzaq dururlar. Qurbanla əlaqədar bu ayə dərin mənaya malikdir:
Onların [qurbanların] nə əti, nə də qanı Allaha çatar. Allaha çatan yalnız sizin təqvanızdır [sidq-ürəklə yerinə yetirdiyiniz ibadətdir] (Həcc, 22/37).
Qurban bayramında mühüm olan heyvanın qanını axıtmaqdır. Ətin yeyilməsi, yaxud kasıblara paylanması əsas şərt deyil. Buna görə də qurban kəsib ətini özü yeyən və ya eləcə qoyub heç kimə verməyən şəxs də qurban kəsmək savabı qazanır. Ancaq qurban kəsmədən tonlarla əti fəqir-füqəraya və tanış-bilişə paylayan şəxs bununla öz qurban kəsmək borcunu yerinə yetirmiş olmur.
Materialdan istifadə edərkən mənbə göstərilməlidir. Müsəlmanlar © 2004 Bütün hüquqları qorunur.
